„Dziecko jest pełnym człowiekiem”- Janusz Korczak

„Dziecko jest pełnym człowiekiem”- Janusz Korczak

Pedagogika Korczaka a osobowość dziecka.

Rozwój osobowości dziecka zależy od bardzo wielu czynników min. od postaw rodzicielskich, stylów wychowania, sposobów, technik i metod wychowawczych czy temperamentu. W tym artykule chciałabym się skupić nad sposobem traktowania młodych ludzi, przez rodziców, nauczycieli czy wychowawców.

Ikoną Pedagogiki Nowego Wychowania był Janusz Korczak, wspaniały człowiek oddany swojej pasji czyli wychowaniem dziecka, tak aby było „pełnym człowiekiem” ( J. Korczak).

Janusz Korczak był pedagogiem, który kochał wszystkie dzieci, niezależnie od płci, rasy czy wyznania- dla Niego liczył się tylko „ młody człowiek”, któremu trzeba pozwolić poznać życie.

Cenił podstawowe wartości tj. : sprawiedliwość, szacunek, zaufanie, odpowiedzialność, piękno, godność i miłość. Ofiarowanie tak pięknych i pożądanych cech dzieciom, zmieniłoby świat na „lepsze”, dzieci znałyby swoją wartość, a co najważniejsze nauczyły by się szanować, kochać i doceniać innych ludzi.

Dziecko to młody człowiek – który ma prawo do błędu, nauki, szacunku, aktywności, odpowiedzialności – czyli tak naprawdę do każdej rzeczy, do której ma prawo „dorosła” osoba, a więc dlaczego bardzo często dzieje się tak, że dzieci są izolowane od wielu spraw twierdząc, że są „za małe”.

Janusz Korczak stworzył katalog należnych praw dla dziecka.

PRAWO DO SZACUNKU– domagał się szacunku dla dziecka –człowieka i indywidualnego podejścia do każdego dziecka, tak, by mogło stworzyć swój godny wizerunek, jako osoby, oraz poprawny obraz samego siebie.

PRAWO DO NIEWIEDZY– dla każdego małego dziecka otaczający go świat jest nieznany, i nie wszystko jest jasne i proste jak nam się wydaje, dlatego potrzeba wielkiej wyrozumiałości i cierpliwości ze strony dorosłych wobec niekończących się pytań dzieci, czasami kilka razy o to samo. „Dziecko jest cudzoziemcem, nie rozumie języka, nie zna kierunku ulic, nie zna praw i zwyczajów. Potrzebny przewodnik, który grzecznie odpowie na pytanie”1

PRAWO DO NIEPOWODZEŃ I ŁEZ– każde dziecko ma prawo do gniewu i złości, a oskarżanie go za niepowodzenia, wywołuje u dziecka agresję i płacz i lęk, lecz dziecko w ten sposób woła o pomoc jego łzy, płacz i bunt są przejawem strachu związane z brakiem doświadczenia i umiejętności, aby rozwiązać dany problem. .” Wszyscy jesteśmy zdani na próby i błędy, wszyscy się mylimy. Jesteśmy podatni na niepowodzenia.”2

PRAWO DO UPADKÓW- dziecko ma prawo do upadków i grzechów, a wychowawca uznając to prawo musi pamiętać, że jego obowiązkiem jest obserwowanie zachowania i wyjaśnianie przyczyn nieprawidłowości a nie karcenie, oskarżanie i lekceważenie dziecka. „Dziecko ma prawo skłamać, wyłudzić, wymusić, ukraść … Pozwól dzieciom błądzić i radośnie dążyć do poprawy” . 3

PRAWO DO WŁASNOŚCI- Każde dziecko ma swoja ulubioną zabawkę, przytulankę, misia i inne skarby, które są dla niego bardzo ważne. Dorosłym nie wolno niszczyć, śmiać się czy bagatelizować. . „Jak śmiesz potem żądać, by dzieci cokolwiek szanowały lub kogokolwiek kochały”4. Uczymy dzieci, że każdy ma prawo do własności więc nauczyciel i rodzic musi przestrzegać tego prawo w stosunku do swoich dzieci.

PRAWO DO TAJEMNICY– dzieci, nawet te najmłodsze, mają swoje tajemnice osobiste, rodzinne czy koleżeńskie. Dorośli powinni je szanować. Nauczyciel szanujący tajemnicę dziecka, uczy swoją postawą, że są sprawy, o których nie mówi się wszystkim. W ten sposób również wyraża swój szacunek do dzieci. Należy przekonać dzieci, że mamy szacunek dla ich tajemnicy, że zapytania: Czy możesz mi powiedzieć? Nie oznacza „musisz” 5

PRAWO DO RADOŚCI-radość to nieodłączny przyjaciel dzieci, a szczęście ma swoje źródło w naszym wnętrzu. W miłej i radosnej atmosferze pełnej miłości powinny wychowywać się dzieci

„…dziecku potrzebna jest jasność szczęścia i ciepło miłości … Dajcie mu zapas uśmiechów na całe życie cierniowe. Niech dzieci się śmieją, niech będą wesołe” 6.

PRAWO DO WYPOWIADANIA SWOICH MYŚLI I UCZUĆ-należy dać dziecku prawo do wyrażania własnych poglądów i uczuć, przyjmując je stosownie do wieku i dojrzałości dziecka. Dzieci potrzebują tego, by ich uczucia były akceptowane, doceniane i szanowane. Dzieci chcą aktywne uczestniczyć w życiu. „W teorii wychowania zapominamy, że winniśmy uczyć dziecko nie tylko cenić prawdę, ale i rozpoznawać kłamstwo, nie tylko kochać, ale i nienawidzić, nie tylko szanować, ale i pogardzać, nie tylko godzić się, ale i oburzać, nie tylko ulegać, ale i buntować się (…). Bo w dziedzinie negatywnych uczuć jesteśmy samoukami, bo ucząc abecadła życia uczą nas tylko paru liter, a pozostałe ukrywają. Czy dziw, że błędnie czytamy?” 7

PRAWO DO DNIA DZISIEJSZEGO–dziecko pragnie być tym, kim jest w tym momencie, bo dla niego liczy się teraźniejszość, bieżąca chwila, a nie przyszłość ani przeszłość. „Dla jutra lekceważy się to, co je dziś cieszy, smuci, dziwi, gniewa, zajmuje. Dla jutra, którego nie rozumie (…) kradnie się lata życia”8

Podążając za Januszem Korczakiem, na rozwój osobowości dzieci ma bardzo duży wpływ to w jaki sposób dorosły będzie „je” traktować. Gdyby każdy z „dorosłych” traktował dzieci według tego katalogu, spowodowałoby to wiele zmian – na lepsze, oczywiście. Pamiętajmy dzieci, które otrzymują szacunek– same będą szanowały, którym pozwolimy na popełnienie błędów bez poniżania- nie będą poniżać, wręcz przeciwnie będą pomocne, i tak można napisać o cały katalogu praw. Twierdzenie nasuwa się jedno – Jak traktujesz swoje dzieci i na co im pozwalasz – tak będą funkcjonowały w „dorosłym świecie”.

Gorzka prawda! ostatnio można zauważyć, że ( niektóre) dzieci są coraz bardziej roszczeniowe, nieodpowiedzialne, bez szacunku do innych, bez konsekwencji, bez motywacji. Po zbadaniu całej sytuacji dlaczego owe dziecko się tak zachowuje, okazuje się że to właśnie rodzice w taki sposób postępowali z dzieckiem, a ono stawało się coraz starsze, pozostawione same sobie bez możliwości zweryfikowania zdobytego doświadczenia, pogłębiało i coraz bardziej utwierdzało się w przekonaniu, że tak musi być i jest to sposób na życie.

Pamiętajmy ! Dzieci powinny uczestniczyć w rozmowach rodzinnych, powinniśmy się ich pytać o zdanie, opinie co sądzą o danym temacie ( oczywiście należy wziąć pod uwagę jego rozwój, wiek i możliwości analizowania, lecz ważnym argumentem jest to, żeby traktować dziecko podmiotowo)

Traktując dzieci w sposób PODMIOTOWY – dajemy im szanse na optymalny rozwój i szczęśliwe życie, ludzie którzy mają świadomość swojej wartości i wiedzą że są szanowani, kochani są szczęśliwymi ludźmi, którzy będą to dobro ofiarować innym.

Bibliografia :

J. Korczak „ Praw dziecka do szacunku”

1- J. Korczak, Pisma wybrane, Warszawa 1957,s . 69.

2 - J. Korczak, Pisma wybrane, Warszawa 1957,s . 69.

3 - J. Korczak, Pisma wybrane, Warszawa 1957,s . 21

4- J. Korczak, Pisma wybrane, Warszawa 1957,s . 302

5-J. Korczak, Pisma wybrane, Warszawa 1957,s . 303

6- J. Korczak, Pamiętnik ,Poznań1984,s. 35.

7- J. Korczak, Pamiętnik ,Poznań1984,s.112

8-J. Korczak, Jak kochać dziecko [w:] Pisma wybrane,t . 1,Warszawa 1993,s. 112.